Şirket Kültürü Nasıl Ölçülür?

Şirket kültürü kabaca “bir organizasyonda işlerin nasıl yürütüleceğine dair değerler” olarak tanımlanabilir. Bir organizasyonun kuruluşundan itibaren belirli ve net değerler belirlemesi ve şirket kültürünü bunun üzerine inşa etmesi o organizasyonun başarısı ve devamlılığı için oldukça kritiktir. Peki bu kadarı yeterli mi? Ya işler değişir ve kültür başka bir şeye evrilirse? Şirket kültürü nasıl ölçülür, organizasyondaki canlı şirket kültürünün nabzı nasıl tutulur? Bu makalede bunu inceleyeceğiz.

Şirket Kültürü Nedir?

Şirket kültürü organizasyonun işlerin nasıl yürütüleceğine, iletişimin nasıl kurulacağına dair beklentileridir. Kurum kültürü, bir organizasyondaki çalışanların birbirleri ile kurduğu iletişimi, çalışanların müşteriler ile kurduğu ilişkileri, işlerin yürüme şeklini etkiler; organizasyonla alakalı hemen hemen her şeyi yönlendirir ve eylemlere o organizasyona ait bir özgünlük katar.

İyi bir şirket kültürü sorulduğunda kolayca tanımlanabilmelidir. Başarılı bir şirket kültürü, sorulduğunda akla birkaç anahtar kelimenin veya cümlenin gelmesini sağlamalıdır. 

Pozitif bir şirket kültürünün yararı oldukça çoktur. Bunlardan bazıları:

• Etkili insan ve yetenek yönetimi (Liderler çalışanlara nasıl yaklaşacağını bilirler, yeteneklerini hakkında çalışanları cesaretlendirir ve gelişmelerine yardımcı olurlar.)
• Başarılı işe alım süreci (İşe alım esnasında adayın organizasyon kültürüne uyumlu olup olmadığı incelenir ve kültüre zarar verebilecek olan adaylar tercih edilmez; potansiyel riskler elenir.)
• Çalışan ilişkileri ve çalışan bağlılığı (Şirket kültürü çalışanların birbirleri ile olan ilişkilerini ve her bir çalışanın şirketle kurduğu ilişkiyi etkiler, pozitif bir ilişkinin kurulması için çaba gösterir.

Kısacası şirket kültürü sadece şirket ilişkilerini düzenlemez, yetenek yönetimi ve iş tatmini ile çalışanın gönlünü kazanırken müşteriler ile olan ilişkileri de düzenleyerek müşteri tatmini ve tercih edilme ihtimalini de arttırır.

Negatif Şirket Kültürü ve Zararları

MIT ve Glassdoor tarafından yakın zamanda yürütülen bir anket, CEO’ların ve CFO’ların %85’inin sağlıksız bir şirket kültürünün etik olmayan davranışlara yol açtığına inandığını ortaya koydu. Aynı ankete göre işlevsel olmayan bir kültürün maliyeti de önemli olabilir. Kurumsal dolandırıcılık yaparken yakalanan halka açık şirketler, öz kaynaklarının ortalama olarak %25 ila %44’ünü kaybeder.

Şirket Kültürü Nasıl İnşa Edilir?

Bir organizasyonda şirket kültürünü oluşturmanın birkaç adımı vardır. (Bu başlık altında kısaca değineceğiz fakat daha ayrıntılı bilgi edinmek için Şirket Kültürü Nedir ve Nasıl İnşa Edilir? yazımıza göz atabilirsiniz).

1. Temel Değerleri Belirlemek: İş öncelikle şirketinizin olmazsa olmaz temel değerlerini belirleme ile başlamak size kültürü inşa ederken sağlam bir temel sağlar. 
2. Gerçekçi Olmak: Şirket kültürünün sadece kağıt üzerinde değil ofisinizin içinde, davranışlarınızın içinde olmasını sağlayın. CEO’dan stajyere herkesin kültüre uygun davrandığından emin olun.
3. Gözlemlemek ve Dinlemek: Her şirket farklıdır dolayısıyla farklı ihtiyaçları vardır. Organizasyonunuzu dinleyin ve gözlemleyin, neye ihtiyacınız olduğunu keşfetmek şirket kültürü oluşturmanıza yardımcı olacaktır.
4. Psikolojik Olarak Güvenli Bir Çalışma Ortamı Oluşturmak: Çalışanlarınızın fikirlerini açıklayabileceği güvenli bir ortam oluşturun. Böylece onların düşüncelerini dikkate alarak değişikliklere gidebilirsiniz. Sessizlik negatif bir çalışma kültürünün işareti olabilir. 
5. Hataları Kabul Etmek: İlk seferinde mükemmel bir şirket kültürü oluşturmak zor olabilir. Bu süreçte hata yapabileceğinizi kabul edin, ortaya çıkan sorunları görmezden gelmeyin ve değişikliğe gidin. 
6. Değişime Açık Olun: Teknolojinin hızla değiştiği bir dönemde bir kuralın uzun süre boyunca işlevsel olabileceğini düşünmek büyük bir hata olur. Zamana uyum sağlamak varlığınızı devam ettirmenizi ve başarılı olmanızı sağlar. Esnek olun.
7. Teknolojiden Yararlanın: Teknolojiden yararlanarak şirket kültürünün nabzını tutabilir veya oluşumunda daha az zaman ve para harcayarak daha yararlı sonuçlar elde edebilirsiniz. 

Şirket Kültürü Neden Ölçülmeli?

Bir işletme, kuruluşunda bazı değerler üzerine inşa edilir. Her ne kadar başta bazı temel değerler belirlense ve bir kurum kültürü oluşturulsa da organizasyonun varlığı devam ettiği sürece kültür değişir. Şirket kültürü canlı bir şeydir, çalışanlardan ve zamanın gerektirdiklerinden etkilenir. 

Değişim her zaman pozitif yönlü olmayabilir. Harika temel değerler seçilmiş veya mükemmel bir şirket kültürü oluşturulmuş olabilir fakat bu “mükemmellikler” organizasyona uymayabilir veya uyabilir fakat zaman içinde değişebilir. Değişimin ne yönde olduğunu öğrenmek ve potansiyel riskleri defetmek için şirket kültürünün organizasyonda nasıl işlediğinin ölçülmesi gerekir.

Şirket Kültürünün Ölçüm Alanları

Şirket kültürü tek başına ölçülemez, soyut değerlerden oluşur. Ölçme işleminde nicel veri kullanılamayacağı için nitel olarak değerlendirme yapılır. Şirket kültürü bir barometredir, organizasyon içerisinde belirli davranış örüntüleri üretir. Bu davranışların incelenmesi ile şirket kültürünün organizasyondaki yeri ve işleyişi hakkında yorum yapılabilir. Örneğin bir hata işlendiğinde nasıl bir durum ortaya çıkıyor? Çalışanlar hata yapmaktan, yaptıkları hatayı itiraf etmekten çekiniyorlarsa ve bu yaygınsa bu durum şirketin açık iletişimi desteklemediğine dair bir kanıt olabilir.

Şirket kültürünü ölçmede şu alanlar incelenebilir:

1. Liderlik

Başarılarını kanıtlamış şirketlerin çoğunda bir liderlik kültürü hakimdir. Bu şirketlerde lider hem bir rol model, hem motivasyon verici hem de ilham verici bir figürdür. Davranışları ile çalışanlara örnek olur. İnsan ilişkileri ve yetenek yönetimi ile çalışanları verimli olmaya teşvik eder.

2. İletişim

Herhangi bir organizasyon iletişim olmadan bir işi yerine getiremez. İşlerin yürümesi için kişiler arası, gruplar arası ve kurumlar arası iletişim olması gerekir. İç ve dış ilişkiler kurumun kültürü hakkında bilgi verir. Açık, net ve saygılı bir iletişim şirket kültürünüz hakkında olumlu düşüncelere vesile olur. 

3. Çalışan Sağlığı

Çalışanlar bir organizasyonu hayatta tutan hücreler gibidir. Herhangi bir hücrede meydana gelen sorun önce organı sonra da organizamayı etkileyerek ciddi sorunlara sebep olabilir. Çalışanın hem bedensel hem de ruhsal sağlığı bir organizasyonun varlığını sürdürebilmesi için hayatidir. En büyük ve en değerli kaynak olan çalışanın iş yükünün nasıl yönetildiği, herhangi bir sorunda ne gibi desteklerin sağlandığı da iş kültürünün bir parçasıdır.

4. Çeviklilk

Çeviklik, bir kişinin veya organizasyonun çevresinde meydana gelen değişikliklere uyum sağlama hızıdır. Oldukça rekabetçi olan günümüz piyasasında çeviklik şirketler için olmazsa olmazdır. Çalışanlar şirketin içinde bulunduğu pazarı  analiz edilebiliyor mu, yenilikleri görebiliyorlar mı, ne gibi çözüm önerileri sunuyorlar? Eğer işinizi bir sonraki aşamaya taşımak istiyorsanız şirketinizin kültürünü çevikliği teşvik edici şekilde yeniden düzenlemek size uzun vadede güzel sonuçlar verecektir.

5. Çevre

İçinde bulunulan ortamın insanı etkilediği su götürmez bir gerçektir. Gerek okulda gerek evde gerek de işte bulunulan ortam kişinin performansını etkiler. Ofisiniz çalışanlarınız için rahat bir yer mi, yeterli içecek ve yiyeceğiniz var mı, çalışanların dinlenebileceği veya özel görüşmelerini yapabilecekleri alanlar var mı? 

6. Vizyon

Başarıya adım adım gidilir. Adımların önemli olduğu kadar hedefiniz de önemlidir. Şirketinizin varoluş amacını, ne yapmak istediğini ve nereye varmak istediğini belirlemek çalışanlarınızın onlardan ne beklediğinizi anlamalarına yardımcı olur. Şirketinizin vizyonunun çalışanlar tarafından benimsenmesi de şirketi başarıya adım adım götürür.

Şirket Kültürü Ölçüm Yöntemleri

Şirket kültürünü ölçmenin birçok yolu vardır. İşte en çok kullanılan ölçüm türleri:

1. Anket

Anketler, ölçüm yapmak için kullanılan en temel araçlardır. Çalışan bağlılığı ve memnuniyeti için anketler yapılabilir. Bu anketlerin anonim olarak yapılması daha dürüst sonuçlar verebilir. Anket sonuçlarının analizi ise mevcut şirket kültürü hakkında bilgi verir. Fakat anketler tek seçenek olarak değerlendirilmemelidir. Çünkü anketler bariz şeyler hakkında nitel veya nicele çevrilebilen veriler sunar.

Anketler geleneksel olarak yapılabileceği gibi dijital ortamda da gerçekleşebilir. Özellikle uzaktan çalışan gruplar için dijital anketler en iyisidir. PeerBie gibi iş yönetim yazılımları herhangi bir konu için anket imkanı sunar bunun dışında Microsoft Forms ve Google Forms da anketler için kullanılabilir.

2. Anahtar Performans Göstergesi

Anahtar Performans Göstergesi (KPI) kabaca sistematik olarak belirlenen hedefler ve onlara ulaşılma durumunu olarak tanımlanabilir. Belirli bir zaman zarfı içinde bir çalışan için hedefler belirlenir ve süre dolduğunda hedeflerin gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği incelenir. Sadece başarı ve başarısızlık durumu değil bu durumların nedenleri de analiz edilebilir.

APG-KPI yararlı olabileceği gibi zararlı da olabilir. Hedef belirleme sürecinde çalışan bulunmazsa, çalışanın yeteneklerine uygun hedefler belirlenmezse bu durum kötü sonuçlanabilir. Çalışanın iş yükü ve stresi artabilir, başarısızlıkla karşı karşıya gelen çalışan kendini yetersiz hissedebilir. Bu durum çalışanın verimini düşürebileceği gibi aslında potansiyeli olan bir çalışanı kaybetme ile de sonuçlanabilir.

PeerBie ile günlük, haftalık, aylık bireysel veya grup olarak hedefler belirleyebilir; hedefleri alt görevlere bölebilir ve takviminize işleyebilirsiniz. PeerBie ayrıca sağladığı raporlar ile çalışma veriminizi de ölçmenizi sağlar.

3. Davranış Takibi

Kültür, davranışlar üzerinde en iyi şekilde gözlemlenir. Çalışanlarınızın davranışlarını gözlemleyerek şirket kültürüne ne kadar uyumlu olup olmadıklarını kolayca anlayabilirsiniz. Anketlerden daha yararlı olan bu yöntem sadece anlatılanı değil, kanıksanmış olanı veya anlatılmaya değer olmayan şeyleri de görmenizi sağlar. 

Örneğin inovasyon sizin temel değerlerinizden biri ise gruplar içerisinde yaratıcı fikirler sunan kişilerin grup lideri tarafından rapor edilmesini isteyebilirsiniz. 

4. Odak Gruplar

Odak gruplar şirket kültürünüzü ölçmek için kullanabileceğiniz bir diğer araçtır. Bu yöntemde amaç çalışanlar ile birebir görüşerek nitel veri toplamaktır.

Bir grup çalışan ile görüşme ayarlanır ve bu görüşmede çalışanlardan bazı durumlar ve olaylar karşısında ne hissettikleri ve düşündükleri hakkında geri bildirim alınır. Böylece takımların kültürle ne kadar uyumlu oldukları, değişimin gerekip gerekmediği de görülebilir.

Şirket Kültürü Nasıl Geliştirilir?

Kültür, duygular ve düşüncelerin birleşimi ile ortaya çıkar. Bir kavrama karşı olan duygu ve düşüncelerin şiddeti o değerin hayatımızdaki yerini belirler. Şirket kültürünü geliştirmek için yöneticiden stajyere çalışanların tamamının duygu ve düşünceleri incelenip bunların davranışları ne kadar etkilediği analiz edilmelidir. 

İşe alım sürecinde kurum kültürü ile uyumlu çalışanları işe almaya dikkat edilmelidir. Adayı tanıma sürecinde adayın değerlerini ölçmek için bir takım sorular sorularak organizasyona uygunluğu test edilmelidir.

Var olan organizasyonunuzdaki şirket kültürünü geliştirmek için ölçüm tekniklerinden faydalanılabilir. Anketler ve görüşmeler ile çalışanlarınızın duygu ve düşüncelerini öğrenebilir, detaylı incelemelerle de bu tutumların davranışlarını nasıl etkilediğini tespit edebilir ve buna göre bazı değişikliklere gidebilirsiniz.